Khi chọn mua đèn LED, ai cũng mong muốn tìm được sản phẩm có thông số quang học phù hợp với không gian chiếu sáng. Bởi chỉ khi ánh sáng được tính toán đúng, bạn mới tận dụng trọn vẹn hiệu quả của đèn – vừa tiết kiệm năng lượng, vừa mang lại cảm giác dễ chịu cho mắt và không gian.
Tất cả những dữ liệu này đều được thể hiện trong file IES – tệp thông tin quang học giúp bạn hiểu rõ đặc tính ánh sáng của từng bộ đèn. Vậy file IES là gì, được tạo ra và sử dụng như thế nào? Hãy cùng tôi tìm hiểu để chọn đúng sản phẩm thật sự phù hợp với nhu cầu của bạn.
File IES là gì và được tạo ra như thế nào?
File IES (Illuminating Engineering Society) là tệp chứa toàn bộ thông tin quang học của một bộ đèn LED, bao gồm: quang thông, hiệu suất phát sáng, đường phân bố cường độ sáng, và nhiều dữ liệu kỹ thuật khác. File IES là tài liệu quan trọng giúp đánh giá, thiết kế cũng như lựa chọn thiết bị chiếu sáng phù hợp cho từng ứng dụng.
Với các nhà sản xuất đèn LED uy tín, trước khi đưa sản phẩm ra thị trường, họ luôn thực hiện bước kiểm tra và đo đạc thông số quang học để đảm bảo chất lượng ánh sáng đạt chuẩn. Một vài bộ đèn sẽ được lấy mẫu và test chức năng cẩn thận trong phòng thí nghiệm chuyên dụng.
Cách thức test chức năng
Quá trình đo được thực hiện bằng quả cầu tích phân – một thiết bị hình cầu rỗng có đường kính từ vài chục đến hơn 100 cm. Bên trong quả cầu được phủ lớp vật liệu màu trắng, thường là BaSO₄ (Bari Sunfat), giúp tán xạ và khuếch tán toàn phần ánh sáng. Nhờ vậy, ánh sáng phát ra từ đèn LED được phân bố đều trong không gian cầu, giúp phép đo đạt độ chính xác cao.
Bên trong quả cầu có màn chắn và bộ cảm biến quang điện – những thành phần quan trọng giúp ghi lại toàn bộ thông tin ánh sáng phát ra từ đèn. (Hình 1)
Cách thức thu thập dữ liệu quang học – file IES
Khi bắt đầu đo, đèn LED được đặt tại tâm quả cầu tích phân và bật sáng trong điều kiện kín hoàn toàn, tránh ánh sáng lọt ra ngoài. Thiết bị đo được kết nối trực tiếp với máy tính hiển thị kết quả.
Trong suốt quá trình đo kéo dài vài giờ, hệ thống sẽ tự động thu thập và xử lý dữ liệu ánh sáng, sau đó xuất ra file IES – tệp chứa toàn bộ thông tin quang học chính xác nhất của bộ đèn.
Hình 1: Quả cầu tích phân: (a) Hình ảnh thực tế, (b) Sơ đồ cấu tạo – thiết bị được dùng để đo đạc dữ liệu ánh sáng và tạo file IES
Cách sử dụng file IES
Để kiểm tra các thông số quang học của bộ đèn LED, bạn có thể cài đặt phần mềm IESviewer hoặc LDT Editor. Hai phần mềm này giúp đọc, hiển thị và phân tích toàn bộ dữ liệu có trong file IES, hỗ trợ rất tốt cho việc đánh giá chất lượng ánh sáng.
Bạn có thể tải phần mềm tại trang: https://www.dial.de/en/ldt-editor/
Quan sát thông tin quang học từ file IES
Khi mở file IES của bộ đèn bằng phần mềm IESviewer, bạn sẽ thấy các thông tin quang học thể hiện rất trực quan.
Ví dụ, với bộ đèn Highbay 160W (xem Hình 2), phần mềm cho biết:
- Đường phối quang (đường màu đỏ biểu diễn các mặt phẳng C0 – C180 và C90 – C270 trên Hình 2, α = 0).
- Quang thông của bộ đèn: 19 543 lm
- Công suất của bộ đèn: 160 W
- Hiệu suất phát sáng: 19 543/160 = 122 lm/W
- Cường độ sáng cực đại: 7 150 cd
Hình 2: Kiểm tra các thông số quang học của bộ đèn Highbay 160W bằng phần mềm IESviewer
Cũng với bộ đèn Highbay 160W ở trên, nếu bạn muốn xem cường độ sáng tại các điểm mong muốn, bạn có thể dùng LDT Editor (xem Hình 3).
Hình 3: Cường độ sáng tại các điểm đo của bộ đèn LED được thể hiện qua file IES
Phần mềm này cũng cho phép hiển thị phân bố cường độ sáng theo các mặt phẳng C0 – C180 và C90 – C270 (xem Hình 4).
Hình 4: Phân bố cường độ sáng theo các mặt phẳng C0 – C180 và C90 – C270 của bộ đèn Highbay 160W
Đánh giá chất lượng bộ đèn dựa vào file IES
Một trong những ứng dụng hữu ích nhất của file IES là giúp người dùng nhận biết chất lượng thật của sản phẩm. Với các bộ đèn kém chất lượng, khi mở file IES, bạn sẽ dễ dàng phát hiện ra các dấu hiệu bất thường:
- Công suất thực tế giảm mạnh so với giá trị công bố (sai số cho phép chỉ ±5%).
- Hiệu suất phát sáng thấp hơn mức tiêu chuẩn.
- Đường phối quang xuất hiện gợn hoặc biến dạng, khiến ánh sáng phân bố không đều, dễ gây chói hoặc lãng phí năng lượng.
Ngoài việc kiểm tra các thông số quang học, file IES còn là dữ liệu đi kèm với bộ đèn, được dùng để nhập (import) vào các phần mềm thiết kế chiếu sáng như Dialux hoặc Relux nhằm mô phỏng và bố trí ánh sáng chính xác hơn.
Khi chọn mua đèn, dù từ bất kỳ nhà cung cấp nào, bạn nên yêu cầu gửi kèm file IES của sản phẩm. Một bộ đèn không có file IES đồng nghĩa với việc nhà sản xuất không thực hiện kiểm tra quang học chuẩn, và đó không phải là sản phẩm đáng tin cậy.
Nếu bạn còn băn khoăn về file IES là gì hay bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến chiếu sáng, đừng ngần ngại để lại bình luận hoặc gửi lời nhắn. Tôi luôn sẵn sàng giải đáp để bạn có thêm thông tin hữu ích.
Danh mục: Cơ bản về chiếu sáng
